Migrena występuje u ok. 12% światowej populacji. Częściej diagnozowana jest u kobiet niż u mężczyzn.
Czym jest migrena i co ją powoduje?
Migrena to pierwotny, napadowy ból głowy związany z nadpobudliwością czuciową. Dokładna patofizjologia migreny nie została poznana. Sugeruje się, że bóle migrenowe są następstwem szeregu pierwotnych zaburzeń wewnątrz- i zewnątrzczaszkowych.
Badania potwierdzają silne podłoże dziedziczne migreny. Jednak to czynniki środowiskowe są uważane za jedne z ważniejszych elementów w patomechanizmie migreny. Do czynników środowiskowych można zaliczyć:
- stres
- zmiany hormonalne u kobiet
- pominięcie posiłku
- zmiana pogody
- niedobór snu
- intensywne zapachy
- ból szyi
- ekspozycja na światło
- alkohol, palenie tytoniu
- żywność
- aktywność fizyczna
Leczenie migreny
Migrena w wielu przypadkach pozostaje niezdiagnozowana, a co za tym idzie jest nieleczona wcale lub w nieodpowiedni sposób. Leki, które są stosowane w leczeniu objawowym migreny można podzielić na następujące grupy:
- nieswoiste leki przeciwbólowe, czyli takie, które mają zastosowanie również w innych dolegliwościach bólowych
- swoiste leki przeciwmigrenowe, czyli działające w sposób celowany np. oddziałujące na receptory biorące udział w ataku migreny
- leki przeciwwymiotne
- leki uspokajające
- leki pomocnicze
Zdarzają się jednak sytuacje kiedy leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne (np. występuje oporność na działanie leków), mało efektywne lub nie spełnia oczekiwań pacjenta (np. boi się on ich skutków ubocznych). Warto wtedy zastosować leczenie niefarmakologiczne, które wiąże się z określonymi zmianami stylu życia, w tym również diety. Odpowiedni sposób żywienia będzie też wzmacniał działanie leczenia farmakologicznego.
Opis przypadku – pacjentka z migreną i insulinoopornością
Dane kliniczne
Pacjentka zgłosiła się do poradni głównie ze względu na insulinooporność oraz sukcesywnie rosnącą masę ciała (wzrost wynosił średnio 1 kg na 2-3 tygodnie). Dodatkowo podczas przeprowadzonego wywiadu lekarskiego i żywieniowego okazało się, że pacjentka od 7 lat cierpi na migrenę. Komfort życia kobiety znacząco pogarszały epizody nawracającego bólu migrenowego, które pojawiały się około 2 razy w miesiącu i wykluczały pacjentkę z życia codziennego nawet na parę dni. Pacjentka dotychczas leczona była wysokimi dawkami leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, dodatkowo przyjmowała metforminę oraz witaminę D w sezonie jesienno-zimowym. W przeszłości pacjentka korzystała z porad i usług dietetycznych, stosowała dietę ketogenną przez pół roku, a później dietę o niskim indeksie glikemicznym. W wyniku stosowania w/w diet pacjentce udało się zmodyfikować na korzyść swoje nawyki żywieniowe oraz zmniejszyć masę ciała lecz po czasie pojawiał się efekt jo-jo.
Podjęta terapia
W celu dobrania odpowiedniej, zindywidualizowanej diety pod kątem migreny, zmniejszenia masy ciała i zaburzeń gospodarki węglowodanowej pacjentce zlecono badanie w kierunku nietolerancji pokarmowej IgG-zależnej (badanie FoodPrint® panel obejmujący 222 antygeny pokarmowe). Wynik badania dostarczył informacji o produktach nietolerowanych: białka mleka (kazeina), białka zbóż (gluten), białko jaja kurzego, kukurydza, ryż, groszek, fasola, migdały, pistacje, siemię lniane, drożdże piwowarskie. Przed eliminacją glutenu z diety u pacjentki wykonano diagnostykę w kierunku celiakii, która ją wykluczyła. Na podstawie wyniku badania została wdrożona ubogoenergetyczna dieta eliminacyjna o niskim indeksie glikemicznym. Dodatkowo pacjentce zostały zasugerowane zmiany żywieniowe i stylu życia mające na celu wzmocnienie odporności oraz poprawę stanu mikrobioty jelitowej (więcej o mikrobiocie jelitowej przeczytasz tutaj): probiotykoterapia, zwiększenie ilości substancji prebiotycznych w diecie, zwiększenie codziennej aktywności ruchowej.
Efekty
Wprowadzenie indywidualnie dopasowanej diety pozwoliło pacjentce osiągnąć założone cele. W ciągu roku stosowania ścisłej diety eliminacyjnej pacjentka doświadczyła tylko 3 napadów migreny, które najprawdopodobniej zostały wywołane sytuacją stresową (przeczytaj o 5 sposobach na walkę ze stresem tutaj). Dodatkowo jako sukces terapii należy traktować redukcję masy ciała na poziomie nieco ponad 20 kg. Pacjentka obecnie rozszerza dietę i utrwala zdobyte korzystne nawyki żywieniowe. Udaje się jej ćwiczyć min. 2-3 razy w tygodniu. Poprawa samopoczucia związana z obniżeniem częstości bólu migrenowego i redukcją masy ciała daje pacjentce dużo motywacji na kontynuację wprowadzonych zmian.
Podsumowanie
Pomocnym narzędziem w leczeniu migreny może być zastosowanie badań w kierunku nietolerancji pokarmowej IgG-zależnej. Chociaż dokładna patofizjologia nie została ustalona, hipoteza nietolerancji pokarmowej IgG-zależnej w wyzwalaniu migrenowego bólu głowy zakłada, że wzrost poziomu specyficznych pokarmowo IgG i cytokin powoduje reakcję zapalną, która odgrywa rolę w napadach migreny. Eliminacja pokarmów wyzwalająca migrenowy ból głowy poprzez zastosowanie diety eliminacyjnej powinna być zawsze zindywidualizowana dla każdego pacjenta.
Bibliografia
- Lipton RB, Bigal ME, Diamond M i wsp. Advisory Group. Migraine prevalence, disease burden, and the need for preventive therapy. 2007 Jan 30;68(5):343-9.
- Vetvik KG, MacGregor EA. Sex differences in the epidemiology, clinical features, and pathophysiology of migraine. Lancet Neurol. 2017 Jan;16(1):76-87
- Golden L.P, Migraine Overview and Summary of Current and Emerging Treatment Options, The American Journal of Managed Care 2019, 25:-S0.
- Puledda F., Shields K., Non-Pharmacological Approaches for Migraine, Neurotherapeutics 2018, 15(2): 226-245.
- Geiselman J.F. The Clinical Use of IgG Food Sensitivity Testing with Migraine Headache Patients: a Literature Review. Curr Pain Headache Rep. 2019 Aug 27;23(11):79
- Karabin K., Łempicka A., Rola dietetyka w leczeniu migreny, FoodForum 2020, 5(39)