Pasożyt w organizmie to wciąż aktualny problem diagnostyczno-terapeutyczny. Zakażenia pasożytnicze dotyczą osób w każdym wieku i przyczyniają się do wielu schorzeń. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową, głównie w wyniku nieprzestrzegania podstawowych zasad higieny, spożywania pokarmu z niewiadomego źródła, nieprawidłowej obróbki pokarmu, a także poprzez skażoną wodę.
Pasożyty w organizmie – objawy
Niestety objawy zakażenia mogą być niecharakterystyczne i rozwinąć się w późniejszym okresie. Objawy zakażenia zależne są od wielu czynników m.in. intensywności zakażenia, umiejscowienia pasożytów oraz wydolności układu odpornościowego. Najczęściej z zakażeniami pasożytniczymi kojarzą nam się objawy układu pokarmowego (obfite biegunki, stolce tłuszczowe, mdłości, wzdęcia, skurczowe bóle brzucha, upośledzenie łaknienia). Obecność pasożytów może przyczynić się do złego wchłaniania składników odżywczych i spowodować spadek masy ciała, anemię czy opóźnienie w rozwoju fizycznym. Mogą również wystąpić bóle głowy, nagłe stany podgorączkowe, przewlekłe zmęczenie, nadpobudliwość. W niektórych przypadkach przewlekłe zakażenie pasożytnicze lub nawracające zakażenia mogą przyczynić się do rozwoju chorób układu nerwowego m.in. depresji, lęków, nerwic, oraz problemów z płodnością.
Przewlekłe zmęczenie spowodowane pasożytami w organizmie
Pasożyty w organizmie mogą wywołać wiele niespecyficznych objawów. Szczególnie objawy występujące w późniejszym okresie zakażenia pasożytami, nie zawsze są kojarzone z objawami chorób układu nerwowego. W Polsce według Głównego Urzędu Statystyk w okresie 2009-2019 zgłoszono 4111 przypadków zachorowań na giardiozę (12) (dawna nazwa lamblioza) wywołanej pierwotniakiem Giardia lamblia (11). Występowanie późnych objawów po zakażeniu G. lamblia zostały przedstawione przez Naess i wsp. (8). Naukowcy wykazali, że w grupie 96 pacjentów z przebytą giardiozą u 60% badanych osób wystąpiły objawy psychosomatyczne (wyniszczające zmęczenie, obniżona aktywność fizyczna i społeczna, obniżona witalność) dopiero po kilku miesiącach od zachorowania.
Diagnostyka i leczenie pasożytów
W Polsce według statystyk inwazje pasożytnicze obejmują około 10% populacji. Mogą one przez długi czas przebiegać bezobjawowo. Diagnostyka w kierunku inwazji pasożytniczych nie jest łatwa, ponieważ w naszym organizmie mogą występować różne gatunki pasożytów oraz ich różne postacie rozwojowe (jaja, larwy, postać dorosła). Szczególnie narażone są dzieci w wieku przedszkolno-szkolnym i młodsze oraz właściciele zwierząt domowych. Złotym standardem w diagnostyce jest mikroskopowe badanie trzech próbek kału. Badanie Parazyt obejmuje specjalnie opracowany algorytm wykorzystujący różne dostępne metody analityczne w tym podwójny test antygenowy. Niezależnie od badań immunochemicznych każda próbka kału podlega badaniu mikroskopowemu. Badanie jest wykonywane z 3 próbek kału, z których jest przygotowuje się do analizy aż 24 osobne preparaty, co znacznie zwiększa prawdopodobieństwo wykrycia pasożytów.
Aby zwiększyć możliwość wykrycia inwazji pasożytniczej proponujemy dodatkowo diagnostykę z krwi. Badanie Parazyt COMPLEX pozwala na kompleksową diagnostykę inwazji pasożytniczych u dzieci i dorosłych. Obejmuje ono oznaczenie w kierunku wybranych pasożytów występujących w:
- przewodzie pokarmowym, poprzez ocenę kału na obecność jaj, cyst i trofozoitów oraz oznaczanie poziomu przeciwciał klasy IgG we krwi,
- w tkankach poprzez oznaczanie poziomu przeciwciał klasy IgG we krwi.
Na podstawie otrzymanego wyniku badania i obrazu klinicznego pacjenta, możliwe jest opracowanie celowanej dietoterapii oraz suplementacji probiotyków, prebiotyków, polifenoli i innych substancji bioaktywnych. Często poważne inwazje pasożytnicze kończą się podaniem specjalnych leków na receptę – jeśli badanie na pasożyty wyszło dodatnio koniecznie skonsultuj się z lekarzem.
Pasożyty w organizmie, a depresja
Inne doniesienia naukowe na temat występowania późnych objawów po zakażeniu pasożytniczym, a zaburzeniami i chorobami psychicznymi dotyczyły infekcji Toxoplasma gondii (T.gondii). W dostępnym piśmiennictwie zostały przedstawione intersujące wyniki badań dotyczących osób chorujących na depresję. Uzyskane wyniki wykazały, że częściej występowały wyższe poziomy przeciwciał w kierunku pierwotniaka Toxoplasma gondii u osób z depresją niż w grupie kontrolnej (1, 10).
Pasożyty w organizmie, a choroby neurologiczne (schizofrenia)
Inwazje pasożytnicze mogą również wpływać na rozwój chorób neurologicznych np. Toxocara canis (glista kocia) może powodować chorobę zwaną neurotoksokarozą wywołaną przez larwę wędrującą manifestując jednocześnie wiele objawów neurologicznych (zaburzenia widzenia, drgawki, demencja, zapalenie rdzenia kręgowego) (6). Najszerzej opracowane prace opisują powiązanie zakażeniem T.gondii, a schizofrenią (3) ponieważ zakażenie pierwotniakiem może mieć wpływ na wytwarzanie neuroprzekaźników w organizmie, szczególnie dopaminy, która może wpłynąć na rozwój objawów schizofrenii (9).
Pasożyty, a choroby układu oddechowego
Nawracające infekcje układu oddechowego, niespecyficzne objawy (kaszel, duszności, świszczący oddech, stan podgorączkowy) mogą być przyczyną zakażeń pasożytami. Ze względu na cykl rozwojowy różnych gatunków pasożytów, płuca mogą być miejscem rozwoju choroby lub przejściowym miejscem cyklu rozwojowego pasożyta. Dotyczy to przede wszystkim Echinococcus granulosus i multilocularis (tasiemiec bąblowcowy), Ascaris lumbricoides (glista ludzka), Toxocara canis i Toxocara catis (glista psia, kocia) (4). Jedną z chorób układu oddechowego powiązanego z zakażeniem Toxocara jest astma. Uzyskane wyniki przez Cobzaru i wsp. (2) wykazały wyższe poziomy przeciwciał przeciw Toxocara u osób chorujących na astmę w porównaniu do osób zdrowych. Dodatkowo u wszystkich chorujących osób na astmę zaobserwowano skórną reakcję na antygen glisty psiej.
Czy pasożyty w organizmie mogą wpływać na płodność ?
Zakażenia pasożytnicze wpływają na pogorszenie zdrowia, zatem wielu specjalistów uważa, że również wpływa na płodność. W zależności od rodzaju pasożyta, jego cyklu rozwojowego oraz umiejscowienia w organizmie, może spowodować zaburzenia prawidłowego funkcjonowania narządów. W przypadku tasiemca i glisty może dojść do uszkodzenia gruczołów dokrewnych zwłaszcza kory nadnerczy i gonad powodując ich nieprawidłowe funkcjonowanie. Naturą pasożyta jest odżywianie się składnikami pokarmowymi dostarczonymi organizmowi co prowadzi do zaburzenia bądź ograniczenia wchłaniania m.in. witaminy C. Niedobór witaminy C niekorzystnie wpływa na płodność. Podczas zakażenia pasożytami dochodzi do niedoborów tej witaminy w organizmie co wpływa na zaburzenie równowagi oksydoredukcyjnej. Natomiast wzrost wolnych rodników może działać na zaburzenie wytwarzania plemników (spermatogeneza) (5).
Pasożyty w organizmie, a poronienia
Przed zajściem w ciążę warto wykonać badanie w kierunku zakażeń pasożytów. Według dostępnych badań naukowych okazuje się, że przypadku kobiet będących w ciąży powikłania oraz poronienia dotyczyło kobiet zakażonych glistą (12). Natomiast T. gondii może wywołać wiele powikłań związanych z ciążą m.in. poronienia samoistnego, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu, opóźnienia wzrastania wewnątrzmacicznego oraz porodu przedwczesnego.
Ze względu na występowanie niespecyficznych objawów w różnym odstępie czasu, wystąpienie różnych postaci klinicznych, zakażenia pasożytnicze są wyzwaniem diagnostycznym dla lekarzy. Dlatego, w ustalaniu diagnozy należy zastosować szczegółową i wielokierunkową diagnostykę wybierając badanie oferowane przez Cambridge Diagnostics Parazyt lub Parazyt Complex.
dr Karolina Śmietańska
Piśmiennictwo:
- Abdollahian E., Shafiei R., Mokhber N. i inni. Seroepidemiological Study of Toxoplasma gondii Infection among Psychiatric Patients in Mashhad, Northeast of Iran. Iran J Parasitol:12(1); 2017:117-122
- Cobzaru R.G., Rîpă C., Leon M.M i inni. Correlation betwenn asthma and Toxocara canis infection. Rev Med Chir Soc Med Nat lasi.2012; 116(3): 727-730.
- Gicala M. Toksoplazmoza a schizofrenia-przegląd literatury. Czy istnieje związek między zarażeniem Toxoplasma gondii a schizefrenią u człowieka? Zakażenia XXI wieku 2019; 2(5)
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladoddechowy/144235,choroby-pasozytnicze-ukladu-oddechowego data publikacji: 19.10.2016
- Janz O., Smyczynska J. Zakażenia pasożytnicze a płodność.
- Lee K.P., Shen P.C., Shih Y.C. i inni. The first two cases of neurotoxocariasis in Taiwan. Journal of the Formosan Medical Association. 2021; 120:1520-1525.
- Marcinek P., Nowakowska D., Wilczyński J. i inni. Analiza wybranych powikłań w przebiegu ciąży u kobiet z serologicznymi cechami ostrej toksoplazmozy lub ostrej parwowirozy. Ginekol Pol. 2008; 79:186-191.
- McConkey GA, Martin HL, Bristow GC i wsp. Toxoplasma gondii infection and behaviour – location, location, location? J Exp Biol 2013;216(1):113–119.
- Naess H., Nyland M., Hausken T. i inni. Chronic fatigue syndrome after Giardia enteritis: clinical characteristics, disability and long-term sickness absence. BMC Gastroenterology 2012.12;13:1-7.
- Nasirpour S., Kheirandish F., Fallahi S. Depresion and Toxoplasma gondii infection: assess the possible relationship through a seromolecular case-control study. Archives of Microbiology. 2020; 202:2689-2695.
- Pomorska-Wesołowska Monika. Pasożyty jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych. Zakażenia XXI wieku, 2019; 2(2).
- Sklyarova V. Epidemiologial features of parasitary invasis in women of reproductive age with disorders of reproductive health. Wiad Lek. 2018; 71(3-2):674-677