Rola probiotyków we wzmacnianiu odporności

Obecnie zwiększa się zainteresowanie zdrowym żywieniem i wpływem diety na zdrowie. Wzrasta świadomość społeczeństwa na temat produktów i substancji spożywczych, które oprócz zaspokajania głodu, spełniają dodatkowe fizjologiczno-żywieniowe funkcje (poprawiają stan zdrowia, zapobiegają chorobom). Przykładem takich substancji są mikroorganizmy probiotyczne.

Co interesujące, ludzki przewód pokarmowy zasiedlony jest przez około 1014 różnych komórek bakteryjnych i jest to 10 razy więcej, niż całkowita liczba komórek tworzących organizm człowieka! Te mikroorganizmy stanowią ponad 500 różnych gatunków i należą do 40-50 różnych rodzin. Biorąc to pod uwagę, mikrobiotę możemy traktować jako osobny „mikrobiologiczny organ”. Skład mikrobioty jelitowej zależy od wielu czynników, takich jak: wiek, dieta, stan zdrowia, przyjmowane leki, styl życia. Obecność drobnoustrojów, w tym probiotycznych jest niezbędna do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania całego układu odpornościowego.

Definicja probiotyku

Według najnowszej definicji probiotyki to: żywe mikroorganizmy, które konsumowane przez ludzi lub zwierzęta wywierają korzystny efekt na zdrowie poprzez ilościowy i jakościowy wpływ na mikrobiotę jelitową i/lub modyfikację układu immunologicznego.

Mechanizm działania mikroorganizmów probiotycznych na układ odpornościowy

Podstawowymi mechanizmami immunomodulującymi mikroorganizmów probiotycznych są:

  • współzawodnictwo o miejsce zasiedlenia z mikroorganizmami patogennymi;
  • wytwarzanie substancji antybakteryjnych m.in. bakteriocyn, hamujących rozwój niekorzystnych bakterii;
  • hamowanie adhezji patogenów do nabłonka jelit;
  • aktywacja i wzrost liczby komórek NK (ang. Natural Killer), czyli komórek odpornościowych odpowiedzialnych za usuwanie komórek nowotworowych lub zakażonych przez wirusy i bakterie.

W terapii probiotycznej mającej na celu poprawę stanu śluzówki jelita najczęściej używane probiotyki to bakterie kwasu mlekowego np. szczepy z rodzaju Lactobacillus i rodzaju Bifidobacterium. Badania dowodzą, że bakterie probiotyczne stymulują endogenne mechanizmy obronne gospodarza, wpływają na stabilność mikrobioty jelitowej, działają na odpowiedź humoralną i komórkową, pobudzają układ immunologiczny. Udowodniono, że bakterie Lactobaciullus acidophilus przywracają szczelność międzykomórkową, uszkodzoną przez działanie prozapalnych cytokin (IFN-g, TNF-α). Szczepy Lactobacillus rhamnosus 19070-2 i Lactobacillus reuteri DSM 12246  zmniejszają przepuszczalność bariery jelitowej u dzieci z atopowym zapaleniem skóry. Badania naukowe dowodzą, że probiotyki wspierają wrodzoną odporność gospodarza na patogeny oraz przyczyniają się do hamowania reakcji nadwrażliwości na antygeny, np. pokarmowe. Bakterie z rodzaju Lactobacillus zwiększają aktywność fagocytarną makrofagów, która jest kluczowa podczas usuwania toksyn przez komórki. Aby móc zaobserwować stymulujące działanie probiotyku bardzo ważne jest nie tylko dobranie odpowiedniej dawki bakterii, ale również odpowiedni czas stosowania.

Warto zaznaczyć, iż terapia probiotykami będzie się sprawdzała również w wielu chorobach układu pokarmowego, co potwierdzają liczne badania. Wspomaganie leczenia probiotykami jest wskazane w takich schorzeniach jak: alergie pokarmowe, zakażenia wywołane przez bakterie z rodziny Enterobacteriaceae, zakażenia rotawirusami, nieswoiste zapalenia jelit.

Jak zadbać o mikrobiotę jelitową?

Oprócz stosowania preparatów probiotycznych mających na celu przykładowo poprawę odporności warto rozważyć włączenie do diety większej ilości błonnika rozpuszczalnego w wodzie jak skrobia oporna i fruktooligosacharydy (m.in. czosnek, cebula, por, cykoria, jęczmień), gdyż będą one selektywnie stymulowały wzrost bakterii probiotycznych. Warto również rozszerzyć codzienny jadłospis o produkty fermentowane jako źródło „naturalnych probiotyków”, takich jak:

  • kiszonki;
  • sok z kiszonej np. sok z kapusty;
  • domowy zakwas buraczany;
  • napoje probiotyczne: kombucha, rejuwelak, mleko acidofilne, kefir wodny;
  • fermentowane napoje mleczne: kefir, zsiadłe mleko, jogurt.

Należy jednak zaznaczyć, iż „probiotyki naturalne”, czyli określenie używane dla fermentowanych napojów mlecznych oraz kiszonek, nie oznacza, że te produkty są probiotykami. Wymienione produkty są źródłem mikroorganizmów probiotycznych, które będą wspierały mikrobiotę jelitową, jednak nie będą one wpływały w taki sam sposób na zdrowie jak stosowanie preparatów probiotycznych, zawierających określony i wyselekcjonowany skład oraz mających udokumentowane i potwierdzone działanie.

5 sposobów na to, aby poprawić stan mikrobioty jelitowej:

  1. Uwzględnić w diecie produkty będące źródłem substancji prebiotycznych i błonnika rozpuszczalnego, jak np. warzywa strączkowe, por, cebula, szparagi, brązowy ryż, płatki, otręby.
  2. Zwiększyć spożycie „naturalnych probiotyków”, czyli np. jogurtów, kefirów oraz kiszonej kapusty, ogórków czy buraków.
  3. Unikać alkoholu i wysokoprzetworzonej żywności (fast-food, słodzone i gazowane napoje, słodycze).
  4. Zadbać o odpowiednią ilość i jakość snu oraz unikać stresu.
  5. Regularnie uprawiać umiarkowaną aktywność fizyczną.

Najlepszym rozwiązaniem w leczeniu dysbioz układu pokarmowego będzie dobranie odpowiedniej diety i suplementacji pod wyniki badania mikrobioty jelitowej. Należy podkreślić, że konsekwencją dysbiozy może być szereg objawów, nie tylko ze strony przewodu pokarmowego, ale również innych układów, przyczyniając się m. in. do depresji, migren, czy zespołu przewlekłego zmęczenia. Dlatego warto wykonać odpowiednie badania i zastosować indywidualnie dopasowaną terapię.

Chcesz wiedzieć więcej na temat badań mikrobioty jelitowej kliknij link lub skontaktuj się z nami bezpośrednio (22) 831 01 02 lub (22) 831 66 03.

Piśmiennictwo

  1. Nowak A i wsp. Probiotyki – historia i mechanizmy działania. „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” 2010, 4(71), 5-19.
  2. Górska S i wsp. Bakterie probiotyczne w przewodzie pokarmowym człowieka jako czynnik stymulujący układ odpornościowy. „Postępy higieny i medycyny doświadczalnej” 2009, 63, 653-667.
  3. https://www.imed.pl/index.php?PAGE=telegram&TEL_CUR_ID=138&return=archives
  4. Frei R i wsp. Prebiotics, probiotisc, synbiotics, and the immune system: experimental data and clinical evidence. „Current opinion in gastroenterology” 2015, 31(2), 153-158.
  5. Róży A. Rola probiotyków w profilaktyce i leczeniu chorób alergicznych. Alergol. Pol. 2012; 80, 1: 65–7.

Dodaj swój komentarz