Co to jest zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego (IBS, ang. Irritable Bowel Syndrome) to zaburzenie czynnościowe jelit o charakterze przewlekłym i/lub nawracającym z nasilonymi objawami ze strony układu pokarmowego. Jest to schorzenie nie ukazujące zmian w badaniach obrazowych, a najczęściej pojawiającymi się objawami są ból brzucha, zmiana rytmu wypróżnień, wzdęcia, co znacznie pogarsza komfort życia pacjentów.
Szacuje się, że częstość występowania zespołu jelita drażliwego w różnych populacjach stanowi 12-25%.
U osób z nietolerancją pokarmową IgG-zależną zaburzenia funkcji motorycznej jelita cienkiego mogą mieć wpływ na kształtowanie obrazu klinicznego zespołu jelita drażliwego.
Opis przypadku – pacjentka z zespołem jelita drażliwego i trądzikiem
Dane kliniczne i objawy związane z zespołem jelita drażliwego
Pacjentka zgłosiła się do Poradni Dietetycznej CD w wieku 17 lat z objawami ze strony przewodu pokarmowego oraz zaostrzonymi objawami skórnymi w postaci wyprysków ropnych. Najczęściej pojawiającymi się objawami były wzdęcia, bóle brzucha oraz luźne stolce w ciągu dnia, zaostrzające się w momentach stresujących w szkole i domu (dowiedz się do czego może prowadzić przewlekły stres).
Wykonano badania hormonów zlecone przez endokrynologa oraz testy alergiczne zlecone przez alergologa, które nie potwierdziły podłoża hormonalnego i alergicznego trądziku. Ze względu na uporczywe objawy ze strony przewodu pokarmowego pacjentka udała się do gastrologa, który po wykonaniu badań wykluczył organiczne choroby jelit i zdiagnozował zespół jelita drażliwego (IBS). Zalecono pacjentce dietę ubogoresztkową, łatwo strawną, z ograniczeniem produktów fermentowanych oraz konsultację z dietetykiem. Pacjentka jeszcze przed wizytą samodzielnie wprowadziła zmiany w żywieniu.
Analiza żywienia i modyfikacja diety
Po konsultacji w Poradni Dietetycznej CD i analizie jadłospisu pacjentki okazało się, że jej dieta jest wysokoprzetworzona i bardzo niedoborowa. Łatwo strawna dieta opierająca się na mleku, biszkoptach, bułkach, białych makaronach i niewielkiej ilości gotowanych warzyw z dużą ilością białka zwierzęcego nie dostarczała organizmowi ważnych składników o działaniu przeciwzapalnym.
Początkowo założyliśmy trzy miesiące współpracy, podczas której małymi krokami wprowadzaliśmy zdrowe nawyki żywieniowe, szukając najbardziej odpowiednich źródeł składników przeciwzapalnych, takich jak nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy antyoksydacyjne i składniki bioaktywne, np. związki polifenolowe, oraz ograniczając źródła cukrów prostych, nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans.
Po trzech miesiącach diety odnotowaliśmy znaczącą poprawę nastroju dziewczyny, która dzięki zmianom sylwetki, poprawie kondycji włosów i paznokci oraz wyciszeniu objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego nabrała pewności siebie, mimo że problemy skórne wciąż były obecne, a zaburzenia jelitowe związane z zespołem jelita drażliwego w sytuacjach stresowych wciąż się nasilały.
Zlecenie testu na nietolerancję pokarmową
Przeprowadzona diagnostyka zlecona przez lekarzy nie wskazała przyczyny problemów skórnych, zmiana nawyków żywieniowych nie przyniosła oczekiwanej poprawy w tym zakresie, dlatego zaproponowano wykonanie badania na nietolerancję pokarmową IgG-zależną. Ze względu na różnorodną dietę pacjentka wybrała największy test FoodPrint® obejmujący 220 antygeny pokarmowych. Wykonanie takiego badania pozwoliło na określenie prawdopodobnej przyczyny występujących dolegliwości i dalszą pracę w zakresie diety.
Test FoodPrint® wykazał wiele nietolerancji pokarmowych IgG-zależnych, dlatego zaproponowano pacjentce skorzystanie z planu żywieniowego, który ułatwi wprowadzenie zaleceń w życie. Szczególnie, dlatego że wymagały one wykluczenia produktów stanowiących podstawę jej dotychczasowej diety, takich jak produkty mleczne, jaja, zboża glutenowe, ryż, niektóre warzywa, a nawet ryby. Oparcie zaleceń na produktach, dla których w badaniu nie wykazano nietolerancji, pozwoliło na stworzenie indywidualnie dostosowanej terapii i wsparcie działania przeciwzapalnego. Przed wprowadzeniem zaleceń diety bezglutenowej, po konsultacji z gastroenterologiem, wykonano jeszcze badanie w kierunku celiakii, które wykluczyło występowanie tej choroby. Pozwoliło to na pozostawienie śladowych ilości glutenu w diecie, w postaci zanieczyszczeń produktów, które naturalnie nie zawierają glutenu, co w przypadku celiakii byłoby niewskazane. Taka dieta wymagała jeszcze ściślejszej współpracy, aby zadbać o dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
Efekty interwencji
Zastosowanie diety eliminacyjnej w oparciu o test na nietolerancję pokarmową IgG-zależną przyniosło bardzo szybkie efekty w postaci złagodzenia objawów skórnych oraz zespołu jelita drażliwego już w ciągu pierwszych sześciu tygodni, ale do całkowitego ustąpienia objawów musiało minąć jeszcze kilka miesięcy. W tym czasie pacjentka doświadczyła kilku sytuacji stresowych, w których reakcje ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, biegunki) nie były tak ostre jak dotychczas. Pacjentka z pewnością powinna skorzystać z konsultacji z psychoterapeutą, aby poznać metody radzenia sobie ze stresem, które w przyszłości pozwolą całkowicie wyeliminować tego typu problemy.
Po 12 miesiącach diety eliminacyjnej zaczęto stopniowo rozszerzać dietę, wprowadzając zalecenia diety rotacyjnej dla produktów wcześniej nietolerowanych. Zaczęto od wprowadzania produktów o najniższym stopniu reakcji. Każdy z produktów wprowadzany był pojedynczo z obserwacją reakcji organizmu. Rozszerzanie o te produkty pozwoliło na większe urozmaicenie dotychczasowej diety i sprawdzenie obecnej tolerancji na te pokarmy. Próby prowokacyjne przeprowadzone na samym początku rozszerzania diety nie wykazały zaostrzenia objawów, ale pacjentka musi obecnie zwracać uwagę na to, co spożywa, aby nie spowodować nawrotu wcześniejszych dolegliwości.
Więcej ciekawych opisów przypadków w książce “Komendium Nietolerancji Pokarmowej… Kiedy jedzeNIE szkodzi”
Bibliografia
- Karabin K., Grabowska-Szymańska M., Drewnowska A. (red.) Kompendium nietolerancji pokarmowej… kiedy jedzenie szkodzi. Warszawa, 2018. Wydawnictwo Cambridge Diagnostics.
- Grabowska-Szymańska M., Badanie nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej jako nowy element w długotrwałej terapii, FoodForum 2019, 3.
- Chey W.D, Kurlander J., Eswaran S., Irritable bowel syndrome: a clinical review, Journal of the American Medical Association 2015, 3;313(9):949-58.